تنوع مورفولوژیک تمشک‏های سیاه در مناطقی از استان مازندران

تمشک سیاه به دلیل وجود جمعیت های وحشی و طبیعی آن در سراسر کشور به خصوص در منطقۀ شمال از تنوع برخوردار است اما به جز مواردی محدود توجه جدی به آن نشده است. این پژوهش با هدف بررسی توده های وحشی تمشک سیاه در مناطقی از مازندران صورت پذیرفت. ابتدا مناطق و سپس توده های تمشک موجود شناسایی و بر اساس توصیفگر تمشک صفات برگ، شاخه، خار، گل و صفات کمّی و کیفی میوه نمونه های تمشک سیاه در سه تکرار ارزیابی شد. نتایج نشان داد همبستگی منفی و معناداری بین میزان خسارت ظاهری آفات و بیماری ها در بوته با تعداد خار، جهت خار، سطح مقطع تنه و نوع برگچۀ انتهایی بوته ها وجود دارد. براساس نتایج تجزیه به عامل ها چهار عامل اصلی صفات خار، کمّیت میوه، عادت رشد بوته و گلدهی بیش از 95 درصد از واریانس کل را توصیف کردند. صفات مرتبط با خار شامل اندازه و جهت خار، کرکدار بودن شاخه و سطح مقطع شاخه، اندازۀ میوه و اندازۀ گل 50 درصد واریانس کل را شامل می شدند. بنا بر نتایج تجزیۀ خوشه ای نمونه ها در حد تفاوت 100 درصد به دو دسته تقسیم شدند. نمونه های مربوط به منطقۀ قائم شهر با وجود قرار داشتن در یک منطقه با یکدیگر تفاوت نشان دادند و در دسته های جداگانه قرار گرفتند که مؤید وجود تنوع در بین ژنوتیپ های استفاده شدۀ افراد محلی برای تمشک چینی است. در دستۀ دوم تفکیک نمونه ها با منشأ جغرافیایی آن ها مطابقت داشت.